Bu yazıyı hazırlarken Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneğinin hazırladığı sunumdan yararlandım.
Gebe olanlarda covid ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı , eklem ağrısı, aşırı yorgunluk , bitkinlikle başlayıp, ağır seyreden çoklu organ yetmezliğine kadar ilerleyen bir hastalık halini alabilir.
Gebelikte bağışıklık sistemi kısmen baskılanmış olduğundan solunum yolu enfeksiyonlarına eğilim de artmıştır. Ancak vakaların şiddeti gebe olmayanlara göre ekstra şiddetlenmiş olarak saptanmaz. Olguların yaklaşık % 88 i hiçbir bulgu vermezken , geri kalanında ise belirtiler ortaya çıkmaktadır. Vakaların % 4.7 si ağır formda hastalığı geçirmiştir.
Şüphelenilen vakalarda boğazın en arkasından alınan sürüntü testi RT-PCR ile virüs saptanır. ELISA yöntemiyle yapılan kan testlerinde antikor bakılması ise geriye dönük inceleme için faydalıdır.
İlave hastalığı olan gebeler örneğin kalp hastaları, diabetikler, yüksek tansiyonu olanlar, böbrek ,kan hastalığı olanlar ya da daha önceden varolan kronik akciğer hastalığı olanlar hastalığı daha ağır geçirirler.
Covid enfeksiyonunun gebelerde düşük veya erken gebelik kaybını arttırdığına dair bulgu yoktur. Ancak hastalık ile ilgili bilinmeyenler halen daha mevcuttur.
Planlı sezaryan olacak gebelerde vaka mümkünse en son vaka olarak ameliyathaneye alınmalıdır. Hastalık aktifken sezaryanı erteleme şansı varsa ertelenmelidir.
Normal doğum sırasında fetüsün daha çok oksijene ihtiyacı olacağından çok sıkı takip edilmelidir.
Covid pozitif hastalarda akciğerin durumunun değerlendirilmesi için akciğer tomografisi kullanılmaktadır. Gebelerde de düşük doz verilerek ve karın bölgesi kurşun plaklarla korunarak tomografi çekilebilir. Gebeler için daha emniyetli ancak daha az hassas olan akciğer ultrasonu da çekilebilir.
Doğum için başvuran her gebeye covid testi yapmak gerekir, zira vakaların büyük çoğunluğunun hiçbir klinik yakınması yoktur. Bulaşıcılığı azaltmak adına test yapılmalıdır.
Biz erken doğum olgularında fetüsün akciğer gelişimi için kortizon iğne kullanmaktayız. 34. gebelik haftasından önce doğuracak covid positif vakalara da steroid yapılmalıdır.
Şimdiye kadar anne karnındaki fetüse hastalığın bulaştığına dair bulgu saptanmamıştır.
Covidli gebelerin takibinde kritik haftalardaki rutin testler yapılmalı ancak mümkün olduğunca acil durumlar dışında muayene aralarındaki süreler arttırılmalıdır.
Doğuma gelen covid geçirmekte olan gebelerin takibi 3. basamak hastanelerde , mümkünse izole edilerek ve negatif basınçlı odalarda yapılmalıdır.Doğum eylemi sırasında anne adayının kanda oksijen düzeyi çok yakınen takip edilmelidir. Aynı şekilde fetüsün durumu da sürekli takip edilmelidir..
Hafif olarak covid geçirmekte olan gebelerde semptomatik tedavi yapılır, antiviral verilmemektedir. Ağırlaşabilecek olgularda verilmektedir, bu ilaçların fetal gelişme geriliği yapabileceği gibi yan etkileri hastayla tartışılmalıdır. Hastalığın üstüne eklenen bakterial enfeksiyonlar için antibiotik tedavi de verilir.
Yoğun bakıma alınan vakalar çok yönlü olarak obstetrisyen , anestezi uzmanı , dahiliye , perinatalog ile takip edilmelidir.
